به گزارش ایلنا: مرگ اتفاقی اجتناب ناپذیر است که برای تمام موجودات فانی رخ می دهد؛ اگر زوجه (زن) در یک خانواده فوت کند، در وهله اول همسر وی سهم الارثش‌ را دریافت کرده و باقی مانده اموال بین فرزندان متوفی و پدر و مادرش تقسیم می شود. در صورت فوت پدر و مادر زوجه نیز این مبلغ، به وارثان نسبی درجه دو یا سوم می رسد؛ قانونگذار مقدار سهم الارث هر یک این افراد و محدوده شرایط اخذ آن را ضمن مواد حقوقی مشخص کرده است. در مقاله «تقسیم ارث زوجه به چه صورت است؟» هر آنچه باید بدانید در اختیارتان قرار خواهد گرفت.

تقسیم ارث زوجه

مسئله تقسیم ارث و ترکه، جزوه موارد حقوقی است که پس از فوت افراد، برای رسیدگی به مالکیت اموال باقی مانده از آن ها به میان می آید؛ لازم به ذکر است که پیش از هرگونه اقدام قانونی توسط وارثین سببی و نسبی برای اخذ سهم الارثشان، باید هزینه مراسم کفن و دفن و ختم های مرسوم، به صورت تمام و کمال پرداخت شود.

پرداخت تمام بدهی های رسمی(چک) و غیر رسمی(حساب های محلی) نیز از جمله اقداماتی است که از نظر شرعی و قانونی نسبت به ارثیه خویشاندان متوفی ارجحیت دارد!

در صورتی که ضمن وصیت نامه، اموال متوفی به خیریه انفاق نشده یا خود، اموالش را برای واگذاری به وارثان تقسیم نکرده باشد، مراجع قضایی بعد از اخذ گواهی انحصار ورثه، تقسیم بندی قانونی را اعمال می کند. این تقسیم بندی در خانواده هایی که فرزند دارند یا ندارند متفاوت است؛ همچنین وضعیت حیات والدین متوفی نیز بر مشخص شدن سهم الارث توسط‌ قانون، تاثیر دارد که در ادامه به این موضوعات می پردازیم.

در صورت فوت زوجه، وارثین وی چه کسانی هستند؟

برای مشخص کردن وارثین زوجه، ابتدا به شرح انواع روابط‌ خویشاوندی پرداخته می شود:

1. نزدیکان سببی: این روابط خانوادگی، به سبب قراردادی ایجاد می شوند؛ رابطه زن و شوهری که به سبب عقدنامه یا سند ازدواج ایجاد شده است، جزو روابط سببی طبقه بندی می شود.

2. نزدیکان نسبی: همانطور که از نامش آشکار است، این روابط خویشاوندی به دلیل نسبت خونی افراد به وجود می آید؛ از نزدیکان نسبی زوجه می توان به فرزندان، پدر و مادر متوفی اشاره کرد.

اولویت نزدیکان در دریافت اموال منقول و غیرمنقول شامل ارثیه، باید مشخص شود. بر اساس ماده 862 قانون مدنی، درجات مشمولین ارث، در سه دسته طبقه بندی می شود که طبقه بالاتر نسبت به طبقات پایین تر در دریافت سهم الارث، اولویت دارند:

درجه اول: ارجحیت دریافت اموال مرحومه، ابتدا با پدر و مادر، فرزندان و نوه های وی است.

درجه دوم: براساس قانون مدنی، خانواده درجه دوم زوجه شامل پدربزرگ و مادربزرگ، خواهران و برادران مرحومه و فرزندان شان می باشد.

درجه سوم: سومین طبقه ورثه، شامل سایر افراد خانواده است که رابطه نسبی با متوفی دارند؛ بدان معنا که خاله، دایی، عمه و عموی متوفی سومین درجه اولویتی دریافت ارثیه را تشکیل می دهند.

اگر وارثین طبقه بالاتر در قید حیات نباشند، از دریافت ارثیه انصراف داده یا طبق وصیت نامه متوفی یا حکم مراجع قانونی از دریافت ارثیه محروم شده باشند، ثروت زوجه به طبقه بعدی واگذار می شود!

شوهر چه زمانی مستحق دریافت ارثیه می شود؟

بسیاری از حقوق بین زوج و زوجه مانند پرداخت نفقه، وابسته به وجود سند ازدواج رسمی است؛ دریافت ارثیه زوجین از همدیگر به دنبال فوت یکی از آن ها نیز از این قضیه مستثنی نیست!

ماده 940 قانون مدنی، بر وجود عقدنامه رسمی برای دریافت ارث زوجه تاکید می کند: «زوجین که زوجیت آن‌ها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می‌برند.» بر اساس این ماده دو شرط برای ذی نفع شناخته شدن شوهر در تقسیم ارث زوجه وجود دارد؛ اول آنکه ازدواج رسمی‌ باشد و دیگری، ممنوع الارث شناخته نشدن مرد می باشد.

سهم الارث شوهر در تقسیم ارث زوجه چقدر است؟

در بخش گذشته ارجحیت خویشاوندان نسبی (با رابطه خونی) در دریافت ارثیه مشخص شد؛ حال سوال اصلی، چگونگی انحصار ورثه و تقسیم ارث زوجه است! مستند به قانون، این سوال حقوقی پاسخ داده می شود؛ اگر شوهر متوفی‌ ضمن وصیت نامه یا تصمیم مقام قضایی، از دریافت ارثیه محروم نشده باشد، طبق قانون مالکیت بخشی از اموال زوجه به وی‌ واگذار می شود که این مقدار در هر شرایطی متفاوت است:

1. سهم الارث شوهر در صورت عدم وجود فرزندان:

میزانی که از طرف مراجع قضایی با عنوان سهم الارث زوج از اموال زوجه معرفی شده، یک دوم از مجموع اموال منقول، غیر منقول، پس اندازها و… زن است؛ که برای دریافت آن، سه شرط زیر باید رعایت شود:

الف) عدم وجود فرزندی از سوی زوجه، بدان معنا که علاوه بر فرزندان مشترک، متوفی از ازدواج های پیشین خود نیز نباید فرزندی داشته باشد.

ب) قانون نباید زوج را به دلیل نقض قوانین، محروم الارث اعلام کند؛ ماده 880 قانون مدنی، مثالی بارز برای این مورد است: «قتل از موانع ارث است بنابراین کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع می‌شود اعم از این که قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفرداً باشد یا به شرکت دیگری. »

بر اساس ماده مذکور، اگر شوهری عمدا همسر خود را به قتل رسانده یا در آن شرکت داشته باشد، قانونا از دریافت ارثیه محروم می شود.

ج) زوجه نباید زوج را طی وصیتنامه اش، محروم الارث معرفی کرده باشد.

2. سهم الارث شوهر در صورت وجود فرزندان:

در صورت وجود فرزندان و سایر بستگان نسبی، یک چهارم اموال زوجه به شوهر می رسد؛ مردان وارث به نسبت دو برابر وارثین زن، از مابقی اموال زوجه ارث می برند.

چه زمانی تمام اموال متوفی به شوهرش می رسد؟

اگر زن و شوهر فرزند مشترک و غیر مشترک (از سمت زوجه) نداشته باشند، پدر و مادر متوفی و سایر بستگان نسبی ناشناس بوده یا در قید حیات نباشند، بر اساس ماده 949 قانون مدنی، تمام اموال به شوهر می رسد:

«در صورت نبودن هیچ وارث دیگر بغیر از زوج، شوهر تمام ترکه زن خود را می برد.»

آیا بعد از طلاق امکان دریافت ارثیه زوجه توسط‌ شوهر وجود دارد؟

بازه زمانی ای که شوهر طی آن از زن ارث می برد، به دو دوره تقسیم می شود:

الف) از زمان جاری شدن صیغه عقد توسط مامور رسمی در دفترخانه ازدواج تا زمان صدور حکم طلاق و اجرائیه آن توسط دادگاه، شوهر جزو وارثان سببی متوفی به شمار می رود.

ب) یک از انواع نکاح، ازدواج رجعی است؛ یعنی طی آن، امکان رجوع زن و شوهر به همدیگر در زمان عده وجود دارد.

اگر ساکن شهر مشهد هستید و به دنبال یک وکیل خانواده خوب در این شهر می گردید تا راهنمایی های لازم را انجام دهد، مستر وکیل آماده معرفی وکلای خوب خانواده مشهد به شماست!

کلام آخر

یکی از چالش های حقوقی که همیشه وجود داشته، به تقسیم ارث زوجه مربوط می شود. سوالی که برای بسیاری از افراد پس از فوت یک خانم پیش می آید، این است که تکلیف دارایی های او چه می شود؟ آیا این دارایی به فرزندان می رسد؟ سهم شوهر زن از این ارث چقدر است؟ در این مقاله به تمام این موارد پاسخ دادیم، اما اگر هنوز با این موضوع درگیر چالش هستید، از یک وکیل خوب در مشهد کمک بگیرید تا راهنمایی های لازم را انجام دهد.