تاریخ انتشار: دوشنبه, 12 تیر 1396 ساعت 08:58

رسم و رسومات جالب ازدواج در سودان؛ از «فتح الخشم» تا «لخوخه و خمره»

مراسم ازدواج در سودان داراي آداب و رسوم سنتي خاص به خود است كه برخي از اين رسوم با گذشت زمان، جهاني شدن، توسعه تكنولوژي و پيشرفت‌هاي علمي تحت تاثير قرار گرفته و يا از بين رفته است اما اين رسوم همچنان در روستاها و شهرستانها كماكان پابرجاست و هنوز جايگاه خود را از دست نداده است.

معمولاً در سودان وقتي دختر به سن 'سيزده سالگي' رسيد مورد توجه خواستگاران قرار مي گيرد؛ در اين سنن دختران كمتر از خانه خود خارج مي شوند و اين به معناي آن است كه به سن ازدواج رسيده است و مي توان براي خواستگاري آن دختر پيش قدم شد.

مراسم خواستگاري در سودان مقدمات فراواني دارد كه خانواده داماد و عروس بايد نسبت به آنها آگاهي و اطلاّع داشته باشد.

قاعده كار بدين شكل است كه ابتدا يك نفر از خانم هاي خانواده داماد براي آگاهي از خصوصيات دختر شروع به تحقيق و پرس وجو مي كند و چنانكه فرد مناسبي براي ازدواج پيدا كرد، به اطلاع خانواده داماد مي رساند.

پدر داماد موضوع را با پدر عروس در ميان مي گذارد و خانواده دختر هم براي مشورت و تحقيق چند هفته اي فرصت مي خواهند. آنها بعد از مشورت با بزرگان فاميل در صورتي كه از بين بستگان دختر، كسي براي ازدواج دختر پيش قدم نشده باشد موافقت خود را اعلام مي دارند. اين موافقت با عبارت معروف 'مبارك و هزار مبارك، دختر به شما داديم تا دختر شما و همسر پسرتان بشود' بيان مي شود.

** فتح الخشم

بعداز اينكه خانواده عروس موافقت خود را اعلام كرد ، براي احترام به 'مادر عروس ' مبلغي قابل توجهي پول بعنوان هديه پرداخت مي شود، كه به اين رسم 'فتح الخشم' يا همان 'زير لفظي' گفته مي شود.

خانواده داماد هم چيزي به نام'شيله' براي خانواده عروس تقديم مي كنند و آن مبلغي است كه به عنوان 'مهر عروس' تعين مي شود و شامل البسه، عطر، طلا و تمام مواد اوليه يك زندگي مشترك است.

بعد از 'شيله' مراسم روز عقد را تعيين مي كنند و دختر به مدت سه ماه در خانه و در يك اتاق مخصوص حضور دارد و به هيچ جا نمي رود. در اعتقادات سوداني ها بهتر است دختر از خانه بيرون نرود چرا كه امكان دارد به 'چشم زخم 'دچار شود.

** شمله و دخان

براي آماده شدن دختر براي روز عروسي، حفره عميقي يك متري در داخل يكي از اتاق ها منزل عمه يا خاله عروس آماده مي كنند كه داخل حفره ،يك ظرف سفالي بزرگ گذاشته مي شود؛ در داخل اين ظرف مقداري از چوپ 'طلح و شاف' (يك نوع چوبي كه بوي بسيار مطبوع و خوشي از آن منتشر مي گردد) گذاشته مي شود و روي آن ،آتشي نرم مي ريزند. در اين هنگام عروس مي بايست لباس هاي خود را عوض كند و يك پارچه پشمي كه هوا از آن خارج نشود،دور خود بپيچد و بر روي حفر مي نشيند.

به اين پارچه 'شمله ' مي گويند. بعد تمام بدن عروس را به روغن مخصوص آغشته و به مدت دو ساعت او را در آن حالت نگه مي دارند. دودي كه از چوبهاي 'طلحه و شاف' متصاعد مي شود، 'دخان' ناميده مي شود و به عنوان حمام بخار، براي نرم و لطيف كردن بدن به كار برده مي شود.

** لخوخه و خمره

عروس مي بايست بدن خود را به آرد ذرت و روغن و آب آغشته نمايد كه به آن'لخوخه ' مي گويند. در خلال اين مدت مادر و بستگان عروس عطر ويژه عروسي تهيه مي كنند كه آن عطر، برگرفته از عنبر، صندل و غيره است كه آن را 'خمره ' مي نامند.

سپس خميري از آرد ذرت آماده مي كنند و روي آن حفره ، كه قبلاً ذكر شد، مي كشند. 'دلكه' هم ظرف مخصوصي است كه چوبهاي ' طلح و شاف' كه كوچك شده در درون آن مي ريزند تا به مدت سه روز در آن حالت بماند و رنگش قهوه اي تيره شود.

سپس با عطرهاي مخصوص كه از عصاره چوپ صندل ، مشك ، محلب (دانه هاي زرد رنگ و خوش بو) و 'ضفره' است همه را با هم مخلوط مي كنند و بعد آنرا در قوطه هاي شيشه اي مي ريزند تا آهسته عطر خالص از آن گرفته شود. سپس آن را با كرم مخصوص مخلوط مي كنند.

اين عمل در تمامي مراسم هاي عروسي براي نو عروس انجام مي شود زيرا سوداني ها عقيده دارند 'حمام بخار' گرفتن و استفاده از 'آرد ذرت' همراه با معطرات ذكر شده باعث مي شود، عروس در مقابله با بيماري هاي گوناگون و همچنين بدنيا آوردن فرزند قوي و استوار باشد.

اتاق عروس با شاخه اي از درخت نخل سبز ،تخت خوابي بزرگ با چوپ هاي نفيس و فرش قرمز رنگي كه در زير آن پهن شده، مزين مي شود و عروس با لباس سوداني قرمز رنگ كه به آن 'ثوب' مي گويند، بر روي آن مي نشيند

** حنا بندان

در مراسم جشن 'حنا بندان' سفره اي پهن مي شود و'حنا' را در درون يك بشقاب چيني در حالي كه يك يا دو شمع بر روي آن روشن است، مهيا مي سازند.

سپس قرآن و سه كاسه از عطرهاي محلي ، شيريني، كيك و يك تسبيح مخصوص كه نامش 'يسر' است بر سر سفره قرار مي دهند. بعد آرايشگر بردست و پاهاي عروس نقش هاي بسيار زيبايي از گل و ريحان مي ترسيم مي كند.

اتاق عروس با شاخه اي از درخت نخل سبز ،تخت خوابي بزرگ با چوپ هاي نفيس و فرش قرمز رنگي كه در زير آن پهن شده، مزين مي شود و عروس با لباس سوداني قرمز رنگ كه به آن 'ثوب' مي گويند، بر روي آن مي نشيند. جلوي عروس يك ميز كه روي آن سيني بزرگي با گل هاي سرخ و كاسه حناي خيس شده گذاشته مي شود كه به آن سيني 'صينيه الجرتق' مي گويند.

در اين مراسم دوستان عروس برايش آوازهاي مخصوص مي خوانند مانند عديله ، بيضاء يا ملائكه سيري معاه (يعني ان شاء الله فرشتگان شما را به خانه خوشبختي بدرقه كنند)

دو روز مانده به آيين عروسي ' حنا بندان' براي داماد نيز برگزار مي شود كه در آن داماد لباس ملّي 'جلابيه به همراه شلوار بلند و كفش سفيد مي پوشد و ساق دوشان او مراسم گل افشاني را آغاز مي كنند. (جمع آوري پول براي هزينه هاي داماد) هركس برحسب قرابت فاميلي خود سهمي را مي گذارد و نام او را در دفتري كه 'الكشف لقب' دارد، ثبت مي كنند.

** مراسم عقد

مراسم عقد در خانه داماد برگزار مي شود كه در اين هنگام چندين گوسفند و گوساله قرباني ذبح مي شود و مهماني بزرگ براي اين مناسبت تدارك ديده مي شود.

مراسم عقدكنان معمولاً بعد از نماز مغرب در نزديكترين مسجد به خانه داماد برگزار مي شود. بعد از تمام شدن مراسم عقدكنان، مردها با شليك تير به هوا و زنان هل هله كنان بين مردم حلوا و شيريني پخش مي كنند و عروس و داماد را با سلام و صلوات و آرزوي زندگي خوب و سالم تا نزديكي خانه شان همراهي و بدرقه مي نمايند.

امروزه اين گونه مراسم بيشتر در روستاها و مناطق خارج از شهرهاي بزرگ سوردان انجام مي شود. در مراسم عروسي در شهرهاي بزرگ، اول و آخر كوچه را با داربست و پارچه هاي رنگي كه به آن 'سايبان' گفته مي شود، مزين مي نمايند و تمامي اهل فاميل و دوستان و همسايگان را به اين مراسم دعوت مي كنند.

امري كه در عروسي هاي مردم عامه بيشتر طرفدار دارد، دعوت از گروه هاي موسيقي است كه برنامه آنها تا پاسي از شب ادامه پيدا مي كند. البته محل زنان و مردان از يكديگر جدا است.

** 200 گاو مهريه

ازدواج در مناطق جنوبي سودان تا حدودي با مناطق شمالي فرق دارد. يعني برگزاري مراسم اسلامي در جنوب انجام نمي‌ شود و خانواده داماد براي انتخاب همسر برحسب مقتضيات دختر بايد به خانواده عروس گاو( به عنوان مهريه) بدهد.

اگر دختر جوان، داراي قد بلند و قوي هيكل باشد و همچنين از خانواده آبرومند و محترم نيز باشد، داماد بايد 200 راس گاو مهريه بدهد ولي در مقابل مراسم ازدواج بسيار ساده برگزار مي شود.

در سودان ازدواج با بيش از يك زن مرسوم است و اگر مردي توانايي و استطاعت مالي خوبي داشته باشد، مي تواند تا 4 همسر برگزيند و همه آنها را در يك منزل بزرگ كه داراي اتاق هاي زيادي است، زندگي مي كنند.

قانون طلاق در ميان آنها بسيار سهل و بدور از تشريفات دادگاه و مشكلات آن است لذا مساله طلاق بيشتر زماني رخ خواهد داد كه مشكل اساسي بوجود آمده باشد.

منبع: ايرنا

928 نمایش

نظر دادن