همشهری: سال‌ها پیش در کتاب‌های مفاتیح و زیارتنامه حرم‌ها و حتی در کوچه‌ها و خیابان‌ها یادداشت‌هایی می‌دیدیم با این مضامین که ائمه به خواب شخصی آمده‌اند و نکته‌ای را متذکر شده‌اند یا تاکید کرده‌اند که چیزی را به مردم منتقل کنید!
در آخر يادداشت هم از قول ائمه بزرگوار قسم مي‌دادند كه آن يادداشت را در 5 يا 10 كتاب ديگر بنويسيم و متذكر مي‌شدند كه اگر اين كار را انجام بدهيم حتما خبر خوشي به ما مي‌رسد و اگر آن را تكرار نكنيم، خبر بد و بلايي گريبانگير ما خواهد شد. اما اين روزها پخش نسخه اينترنتي و مجازي همين مضامين را در شبكه‌هاي اجتماعي شاهد هستيم؛ البته اينگونه پيام‌ها بيشتر مختص شبكه‌هاي اجتماعي موبايلي است كه كاربران آن را قشر زيادي از مردم تشكيل مي‌دهند. شما در برخورد با اين پيام‌ها چه عكس‌العملي نشان مي‌دهيد؟ آيا با خودتان مي‌انديشيد كه اين پيام چرا و چگونه و با چه اهدافي ممكن است به شما رسيده باشد يا اينكه فورا احساسات شما غليان مي‌كند و گزينه كپي و ارسال را انتخاب مي‌كنيد؟
- تو رأي بده به نفع من
مطمئنا اگر شما حتي يك‌روز كاربر يكي از شبكه‌ها و گروه‌هاي اجتماعي موبايلي باشيد، پيام راي‌گيري گوگل براي تغيير نام خليج‌فارس برايتان آمده و از شما خواسته شده به لينكي برويد و به نام خليج‌فارس در برابر خليج عربي رأي بدهيد. متأسفانه اكثر كاربران تحت‌تأثير جملاتي قرار مي‌گيرند كه احساسات ملي را نشانه گرفته است. به همين دليل علاوه بر رأي دادن در سايت مذكور، لينك آن را براي ساير دوستان خود هم مي‌فرستند تا آنها هم به خليج‌فارس رأي دهند و از اعراب در اين راي‌گيري عقب نمانند. درصورتي كه نمي‌دانند گوگل اگر بخواهد راي‌گيري انجام دهد يا در سايت خودش آن را قرار مي‌دهد يا خبر يا لينكي از آن را در سايت خود مي‌گذارد.
پشت پرده
طبق بررسي‌ها اين سايت توسط يك جوان غيرايراني ايجاد شده و هدفي جز كسب درآمد از اين راه نداشته است. هركدام از ما با كليك كردن روي اين لينك و رأي دادن در آن سايت، به بالا رفتن رتبه اين سايت در اينترنت و بيشتر شدن اعتبار آن كمك مي‌كنيم، بدون اينكه اين نظرسنجي نفع يا ضرري براي خليج‌فارس داشته باشد. علاوه بر اين، بررسي‌هاي آماري اين سايت نشان مي‌دهد بيشتر شركت‌كننده‌هاي آن از كشورهاي ايران، آمريكا، انگلستان و آلمان هستند و در واقع از كشورهاي عربي تقريبا هيچ شركت كننده‌اي وجود ندارد. اين يعني تمام موضوع اين نظرسنجي دروغ و فقط براي سوءاستفاده از احساسات وطن‌دوستي ايرانيان است.
- بچرخ تا بچرخيم!
چرخيدن‌ماه به دور كعبه يكي ديگر از يادداشت‌هاي كپي شده بود كه بين كاربران فضاي مجازي چندين‌ماه دست به‌دست مي‌شد. در اين پيام آمده است كه راس ساعت 9 امشب، ماه به بالاي خانه كعبه مي‌آيد و آن را طواف مي‌كند. اگر در اين ساعت اين دعاها و اين نمازهاي يادشده را بخوانيد هر حاجتي داشته باشيد مستجاب خواهد شد. اين مطلب در هيچ منبع ديني و حتي كتب نجومي به اين صورت نيامده است ولي كاربران بدون توجه به منبع و صحت داشتن يا نداشتن اين خبر، آن را براي هم ارسال مي‌كنند. اصلا هم به اين نكته دقت نمي‌كنند كه حتي اگر اصل موضوع هم صحيح باشد، امشبي كه در خبر آمده ممكن است همين امشب نباشد و چندين شب و حتي چند‌ماه قبل باشد كه اين پيام تازه به‌دست ما رسيده. توجه كنيد كه غالبا زمان‌هاي خاص استجابت دعا به‌طور ويژه در مفاتيح آمده است. حالا بگذريم از اين موضوع كه براي ارتباط گرفتن با خدا و عرض حاجت نزد او نيازي به طواف‌ماه دور كعبه نيست. او همه جا و همه وقت حاضر و ناظر است.
- شعر جديد حافظ رسيد
اين جريان مضحك به عرصه شعر و ادبيات هم رسيده است. گاهي اوقات پيام‌هايي از قول شاعران يا نويسندگان و افراد مشهور و معروف و رئيس بيمارستان‌هاي كذايي و... در گروه‌هاي مجازي منتشر و دست به‌دست مي‌شود كه در هيچ كدام از ديوان اشعار و كتاب‌هاي آنها پيدا نمي‌شود. هيچ سندي هم براي تأييد آن مطلب وجود ندارد. اينگونه يادداشت‌ها معمولا يا هويت ايراني بودن ما را به سخره مي‌گيرند يا دليلي بر نقد مسائل ديني مي‌آورند يا به بهانه حمايت از حقوق زنان با هويت و اعتقادات آدم‌ها بازي مي‌كنند. ممكن است بگوييد آن فردي كه مطالب از قول او نقل شده، بايد با يك تكذيبيه آن را رد كند. اما از كجا مي‌دانيد كه او اين كار را نكرده؟ ضمن اينكه اگر متن پيامك از قول شخصي باشد كه فوت شده است، راهي براي مرحوم محترم وجود ندارد.
پشت پرده
غالبا در اينگونه پيام‌ها محتوا از ادله كافي عقلي برخوردار نيست. به همين دليل جعل‌كنندگان با آوردن اين پيام‌ها از قول افراد معروف و شناخته‌شده، مي‌خواهند مستندسازي كنند چون معمولا مردم با ديدن اسامي بزرگان، قول آنها را مي‌پذيرند اما اگر نقل قولي در كار نباشد ممكن است مردم درباره آن پيام تفكر و آن را نقد كنند.
- با اين پيام‌ها چكار كنيم؟
نكته مهم اينجاست كه ما بايد خودمان را تربيت كنيم كه غيراز كپي و ارسال اينگونه پيام‌ها، كارهاي ديگر هم مي‌توانيم انجام بدهيم.
براي مثال نخستين كاري كه مي‌توانيم بكنيم صبر كردن است. چند دقيقه صبر كنيم و به قدرت عقل و تفكرمان اجازه بدهيم كه كار خودشان را انجام بدهند. فكر كنيم كه چقدر ممكن است اين پيام نادرست و غيرمستند و براساس اغراض فرهنگي و سياسي و اجتماعي ديگران باشد؟
دوم اينكه به‌خودمان كمي زحمت بدهيم و درباره محتواي پيام مذكور پرس و جو كنيم. حتما در اطرافيان خود انساني آگاه و متخصص مي‌شناسيم كه بتواند درباره سند اين پيام‌ها به ما ياري بدهد. ضمن اينكه يك جست‌وجوي كوتاه اينترنتي هم مي‌تواند در اغلب موارد كمك خوبي باشد.
سوم اينكه اگر درباره پيام مورد‌نظر به منبع واقعي و غيرقابل‌قبول نرسيديم، از زاويه ديد يك منتقد آگاه پيام‌ها را بازخواني كنيم. آن وقت نقطه‌ضعف‌هاي پيام براي ما بروز پيدا مي‌كند.
حواسمان باشد كه جوگير نشويم. اگر محتواي پيامي درست و غيرقابل رد كردن باشد نيازي نيست كه منتشر‌كننده ما را به مقدساتمان قسم بدهد و التماس كند تا آن را كپي كنيم يا اينكه با جمله‌هايي مثل «ايراني نيستي اگه كپي نكني» ما را مجبور به انجام كاري بكند و بر احساسات ما مديريت كند.
در اغلب موارد ما احساس مي‌كنيم كه كپي كردن بهتر از كپي‌نكردن است زيرا ضرر خاصي ندارد اما اينطور نيست. تصور كنيد كه شخصي با ما شوخي دارد و يك پيام براي شما تهيه مي‌كند و در آن به هر نحوي با شما شوخي مي‌كند. بعد اين پيام را به‌دست 4 يا 5 نفر از فاميل و دوستان شما مي‌رساند. دوستان و فاميل هم با اينكه مي‌دانند آن پيام فقط يك شوخي ساده است، بعد از لبخند زدن آن را براي بقيه كپي مي‌كنند. حال خود را تصور كنيد كه اين پيام ساده درباره شما در روز ممكن است به‌دست چند نفر برسد و ممكن است بقيه را درباره شما به چه قضاوت‌هايي برساند؟ آيا شما توان جمع كردن غائله را داريد؟ واقعا چه حالي پيدا مي‌كنيد؟