روزنامه شرق: محمدرضا بهزادیان، رییس اسبق اتاق بازرگانی، تهران و جمشید عدالتیان‌شهریاری، عضو هیات اتاق بازرگانی از چهره‌های شناخته‌شده این گروه هستند که در گفت‌وگوی پیش‌رو از برنامه‌ها و دیدگاه‌های این گروه بیشتر می‌گویند.
به نظر شما چه چیزی انتخابات اتاق بازرگانی را معنا‌دار می‌کند؟ به‌طور مشخص رقابت در اتاق بازرگانی بر سر چیست؟
عدالتیان: به‌نظر من آنچه این رقابت را معنا‌دار می‌کند مدل اقتصادی‌ای است که اعضای گروه‌های مختلف در اتاق بازرگانی به آن نزدیک‌تر هستند. یک مدل اقتصادی و الگو‌های متناسب با آن تصویر می‌شود و اعضای اتاق بازرگانی تلاش می‌کنند از طریق اتاق بازرگانی و ظرفیت‌هایی که دارد به آن برسند. انتخابات اتاق بازرگانی یک ابزار است و به‌طور قطع نمی‌تواند هدف باشد. از طریق بازار می‌توان اهدافی را دنبال کرد. آنچه ما به آن معتقدیم و البته ممکن است تشکل‌ها و گروه‌های دیگری نیز به آن باور داشته باشند؛ ایجاد فضای بازارمحور و رقابتی در اقتصاد کشور است. نقطه آغاز این حرکت بازار است و در این راه باید هرگونه انحصار، افشاگری و ویژه‌خواری و رانت‌خواری معرفی شود تا فضای مناسب برای رقابت سالم شکل بگیرد. در صورتی که یک بازار کاملا رقابتی باشد هر بنگاهی که در این بازار به فعالیت دست بزند (سهام‌دار این بنگاه‌ها می‌تواند دولت یا بخش خصوصی باشد) مشمول رقابت در یک بازار آزاد و رقابتی خواهد شد.
همان‌طور که می‌دانید حمایت و تقویت مکانیزم بازار یک موضوع است و ایفای نقش به‌عنوان عنصری از بازار موضوعی دیگر. در این میان شما چه نقشی را برای اتاق بازرگانی متصورید؟
عدالتیان: به‌صورت خلاصه ما تصورمان این است که باید با هرگونه انحصار مبازره کرد و این به معنی حمایت از مکانیزم طبیعی بازار است. اتاق بازرگانی به‌عنوان نهادی قانونی این امکان را به اعضای خود می‌دهد که به‌عنوان دیده‌بان بازار‌ها عمل کند. اتاق بازرگانی برای بهبود کسب‌وکار می‌تواند به‌عنوان دیده‌بان بازار نقش متناسب با آن را بازی کند.
این موضوع دخالت در بازار تلقی نمی‌شود؟
عدالتیان: خیر، این موضوع به معنی دخالت در بازار نیست و منظور ما فقط نظارت است.
به انحصار اشاره کردید. در این‌باره بیشتر توضیح دهید.
عدالتیان: اتاق بازرگانی برای مبارزه سختی که در برابر انحصار در اقتصاد کلان ایران داشت، باید انحصار داخل خود را می‌شکست که در این خصوص تلاش‌های زیادی صورت گرفت؛ ١٢سال پیش گروه تحول‌خواهان اقدامات مناسبی را در این خصوص انجام دادند. البته این تلاش‌ها کافی نیست و باید مبارزه با انحصار را به بیرون از اتاق بازرگانی کشاند. در صورتی که شرایط یک اقتصاد رقابتی محقق شود تفاوتی میان بخش خصوصی یا دولتی وجود نخواهد داشت و همه در این بازار می‌توانند به رقابت بپردازند. در این شرایط دولت نباید در اقتصاد مداخله کند و تنها به‌عنوان یک ناظر عمل خواهد کرد. در این شرایط نباید به‌دنبال حذف بنگاه‌های اقتصادی دولتی بود، بلکه با رقابتی‌شدن بازار بسیاری از انحصار‌های موجود از میان می‌رود.
با این توضیحات گروه شما بازارمحور است. تایید می‌کنید؟
عدالتیان: خیر. دیدگاه تحول‌خواهان تنها بازارمحور نیست؛ در کنار آن ما در پی قانون‌مداری، احترام به سنت، مذهب، عرف و مسوولیت‌های اجتماعی هستیم. باید توجه داشت که مکانیزم بازار یا به تعبیری تحقق بازار کاملا رقابتی در اقتصاد ایران قابل‌تحقق نیست و باید به دیگر مسایل و مشکلات موجود توجه داشت.
مثلا چه مشکلاتی؟
عدالتیان: به‌عنوان مثال در حال حاضر بازار کار به‌شدت نیازمند تقویت سندیکای کارگری است. در بازار‌های دیگر نیز مصرفکنندگان نیازمند حمایت هستند. ما در صورتی می‌توانیم به‌سمت رقابتی‌شدن پیش برویم که نقش مصرفکنندگان پررنگ شود و انجمن‌های مصرف‌کننده متحد شکل بگیرند. اتاق بازرگانی باید از انجمن مصرفکنندگان و سندیکا‌های کارگری حمایت کند. نمی‌توان انتظار داشت شرایط رقابتی شکل بگیرد در حالی که تولیدکنندگان قوی اما مصرفکنندگان هیچ حرفی برای گفتن نداشته باشند. در صورتی تولیدکنندگان به‌دنبال کیفیت و ارتقای محصولات خود می‌روند که شاهد نظارت نهاد‌های مردمی بر فعالیت‌های خود و بازار باشند و خواست‌های خود را به بازار منتقل می‌کنند.
تحول‌خواهان در چندسال اخیر چه تغییر و تحولاتی را پشت‌سر گذاشته‌اند؟
عدالتیان: حدود ١٦سال پیش و در اوان تاسیس و فعالیت تحول‌خواهان، طبقه نوینی از کارآفرینان در فضای اقتصادی ایران شکل گرفته بود. بسیاری از این افراد تحصیلکرده و دانشگاهی بودند. این درحالی بود که ساختار‌ها و فضای موجود در اتاق بازرگانی ظرفیت پذیرش این طبقه جدید را نداشت. به‌عنوان مثال ١٢سال پیش هیچ کامپیوتری در اتاق نبود. تغییر نیز در این فضا بسیار دشوار بود. در آن زمان کسی فکر نمی‌کرد اتاق بازرگانی چنین تغییر می‌کند. این درحالی بود که اعضای اتاق بازرگانی که پیش از این در اتاق فعال بودند و به‌نوعی آن را تاسیس کرده بودند و لازم به ذکر است که تلاش‌های ارزند‌ه‌ای نیز انجام دادند؛ سعی می‌کردند همان شکل سنتی اتاق را حفظ کنند. اما در جامعه تحولات زیادی صورت گرفته بود. تحول‌خواهان نیز از دل همین تغییرات متولد شدند. تحول‌خواهان تلاش‌های زیادی انجام دادند و توانستند ریاست اتاق بازرگانی تهران را برعهده بگیرند اما باید اعتراف کرد که آنها نتوانستند ساختار‌های موجود در اتاق بازرگانی را به‌کلی متحول کنند. پس از سه‌سال ریاست بر اتاق بازرگانی تهران، تحولاتی سیاسی در کشور ایجاد شد و دولت نهم بر سر کار آمد. اعضای این دولت با همکاری ریاست اتاق بازرگانی ایران، هیات‌مدیره اتاق بازرگانی تهران را استیضاح کردند و مسیر تحولی که آغاز شده بود، متوقف شد.
یعنی در این سال‌ها تحول‌خواهان تنها توانستند رییس‌محوری را بعد از بیش از ٢٠سال بشکنند که البته اقدام مهمی هم بود.
عدالتیان: بله. به تعبیری تحول‌خواهان توانستند رییس‌محوری را بشکنند اما نتوانستند عضوسالاری را نهادینه کنند. به‌عنوان مثال همچنان طایفه‌گرایی در اتاق وجود دارد. البته شکل آن کمی تفاوت کرده است به طرزی که سه‌نفر دورهم جمع شده‌اند و نام خود را گروه گذاشته‌اند.
شما عملکرد اتاق بازرگانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ تحول‌خواهان چه نقشی را در اتاق بازرگانی داشته‌اند؟
بهزادیان: هر تشکلی باید برای اعضای خود بستر‌سازی کند. اتاق بازرگانی تشکلی قانونی است که سابقه‌ای حدود صدساله در ایران و تاریخچه‌ای ٣٠٠ساله در دنیا دارد. ابتدا باید پرسید این تشکل بعد از انقلاب برای اعضای خود چه کرده است؟ این پرسشی است که در برابر تمامی روسا و اعضای اتاق بازرگانی و هرکسی که تصمیم داشته باشد در این انتخابات شرکت کند قرار می‌گیرد. در حال حاضر دو تشکل شناسنامه‌دار در اتاق بازرگانی وجود دارد. افراد دیگری هم هستند که می‌توان با عنوان مستقل از آنها نام برد. آنها هم قصد شرکت در انتخابات را دارند. باید از تمامی این افراد این سوال را پرسید که تا به‌حال برای اتاق بازرگانی چه کرده‌اند؟
تاکنون برای اتاق بازرگانی چه کرده‌اید؟
بهزادیان: ما به‌عنوان تحول‌خواهان تلاش‌های زیادی را در اتاق بازرگانی انجام دادیم و موفق به تغییرات ساختاری اتاق بازرگانی شدیم. ما در سال ٨٢، اتاق بازرگانی تهران را که پیش از آن وجود نداشت، ایجاد کردیم و برای آن ساختمان جداگانه‌ای را اختصاص دادیم. همچنین استقلال اتاق‌های بازرگانی شهرستان‌ها را طبق قانون ایجاد کردیم. تا پیش از این مدیران اتاق بازرگانی، اتاق‌های بازرگانی شهرستان‌ها را به‌عنوان شعب خود می‌شناختند. ما این استقلال را برای اتاق تهران نیز فراهم و برنامه و بودجه متناسب با آن را تدوین کردیم. درحال‌حاضر ٣١ اتاق بازرگانی مستقل در سراسر کشور وجود دارد که اگر هریک از این اتاق‌ها به‌خوبی نقش خود را ایفا کند، به موتور محرک اقتصادی منطقه و استان خود تبدیل خواهد شد. تحول‌خواهان در مدت کوتاه مدیریت خود نشان دادند که می‌توان درآمد‌های اتاق را افزایش داد و می‌توان اعضای اتاق را در عرض دوسال به سه برابر افزایش داد. همچنین ابزار‌های جدیدی به ساختار اتاق بازرگانی اضافه شد. ما همچنین سعی کردیم نیروها و کاندیدا‌های جدیدی هم معرفی کنیم. برای اولین‌بار در این دوره پای خانم‌ها نیز به اتاق بازرگانی باز شد. همین افرادی که با عناوین جدید وارد کارزار انتخابات شده‌اند و من به‌عنوان مستقل از آنها یاد کردم را ما به اتاق بازرگانی آوردیم و از این بابت بسیار خوشحالیم؛ چراکه باعث شد دیدگاه‌ها و تفکرات جدیدی وارد اتاق بازرگانی شود. ما امیدواریم این دیدگاه‌های جدید، نقشی را در آینده اتاق بازرگانی داشته باشند. تحول‌خواهان برای اداره اتاق بازرگانی و اداره کشور، دارای مدل مشخصی هستند. ما معتقد به یک اتاق شفاف، خالی از انحصار و خالی از رانت هستیم. اگر در طول ٢٧سال اتاق بازرگانی ١٢ پست و صندلی را در اختیار داشت، این ١٢ صندلی به بیش از ١٧نفر نرسید؛ این انحصارات تا حدودی از میان رفت. پس از جنگ و دوران سازندگی، اقتصاد کشور در حال شکل‌گیری بود و نسل جدیدی از سرمایه‌داری، طبقه صنعتی و فعالان تجاری و بازرگانی و اقتصادی و بخش خصوصی به وجود آمدند. با آمدن دولت احمدی‌نژاد تقریبا این روند تعطیل شد. در آن دوره نمایندگان دولت ما را استیضاح کردند و همان افرادی که در گذشته مدیریت اتاق را برعهده داشتند، توانستند دوباره ریاست اتاق را به دست گیرند. با وجود این، تحولاتی که در مدت سال٨٢ تا ٨٤ اتفاق افتاده بود، اجازه نمی‌داد این گروه استاندارد‌ها و موفقیت‌های به‌دست‌آمده را زیر پا بگذارد. به‌طور قطع فعالیت و تلاش‌های تحول‌خواهان نیمه‌تمام ماند و امروز در فضای جدید سیاسی و اقتصادی کشور زمان آن رسیده است که تحول‌خواهان راه و مسیر خود را تکمیل کنند. تحول‌خواهان برای تکمیل این مسیر و در انتخابات پیش‌رو با برنامه و مدل منسجمی حاضر شده‌اند.
خب حالا خودتان این پرسش را پاسخ دهید. یکی از ظرفیت‌های اتاق‌های بازرگانی، دیپلماسی اقتصادی است که می‌تواند از طریق اتاق‌های بازرگانی پیگیری شود. دیدگاه و رویکرد شما در این خصوص چیست؟
بهزادیان: در حد فاصل سال‌های٨٢ تا ٨٤ برای نخستین‌بار دولت پذیرفت که در هیات‌های دیپلماتیک و بلندپایه‌ای که از ایران خارج می‌شود، نمایندگان اتاق بازرگانی و بخش خصوصی نیز حضور داشته باشند. لازم به ذکر است که در آن زمان دولت نیز دولت پذیرنده‌ای بود. تا پیش از سال١٣٨٢ اینگونه بود که اتاق بازرگانی راسا افرادی را به سفر می‌برد. در آن دوره به دلیل نوع برخورد اتاق با دولت‌ها، همواره بین این دو فاصله بود. در آن زمان در میان مدیران اتاق بازرگانی این مساله اهمیت داشت که جایگاه من رییس اتاق کجاست، جایگاه معاون اول و وزیر نسبت به من چیست و از این قبیل مسایل! از سال٨٢ و به‌دلیل وجود اتاق تهران این نگاه برداشته شد و هرزمان که اتاق ایران می‌خواست برای خود از این کلاس‌ها بگذارد، اتاق تهران وارد عمل می‌شد.
عدالتیان: در این مدت اتاق تهران بیش از ٢٠ قرارداد را با اتاق‌های بازرگانی دنیا منعقد کرده است.
بهزادیان: بله، ما این شهامت را داشتیم که در ١٠سال گذشته، به‌صورت روشن بیاییم اعلام کنیم که در پی گسترش روابط دیپلماسی تجاری و اقتصادی اتاق بازرگانی هستیم. در آبان سال١٣٨٣ ما به‌صورت علنی اعلام کردیم به‌دنبال تشکیل اتاق بازرگانی ایران و آمریکا هستیم.
با چه تحلیلی این خواسته را مطرح کردید.
بهزادیان: در آن زمان من از شورایی چهارنفره که در راس آن وزیر امور خارجه بود درخواست کردم هیات‌هایی از بازرگانان ایرانی و هیات‌هایی از اتاق‌های بازرگانی آمریکا با یکدیگر دیدار داشته باشند. این مکاتبات به‌صورت رسمی انجام شد و در نهایت پاسخ این شورا منفی بود اما به‌هرحال این تفکر وجود داشت که ارتباط بخش خصوصی ایران و آمریکا به نفع اقتصاد کشور است و این ابزار می‌تواند به نفع مردم ایران باشد. به همین دلیل من به‌عنوان رییس اتاق بازرگانی تهران تلاش کردم و قرار ملاقاتی با آقای دوناهی به‌عنوان رییس اتاق بازرگانی آمریکا ترتیب دادم.
با وجود رای منفی به آمریکا رفتید؟
بهزادیان: خیر، ما در دوربان آفریقای جنوبی با یکدیگر دیدار داشتیم و تفاهماتی مبنی‌بر ایجاد ارتباط بین بخش خصوصی بین دو کشور برقرار کنیم. هرچند بعد از برگشت از این سفر همان کسانی که پیش از این در مسند مدیریت اتاق بازرگانی بودند سعی کردند در این روند اخلال ایجاد کنند. اصلی‌ترین اتهام من برای برکناری از ریاست اتاق بازرگانی و بعد از آن در کمیته انضباطی برای لغو عضویت من در اتاق بازرگانی این بود که ارتباطات بین‌المللی ایجاد می‌کند. به طور کلی می‌توان گفت اتاق بازرگانی تهران در مسیر دیپلماسی تجاری راه جدیدی را گشود.
مسیر دیپلماسی اقتصادی بعد از دولت نهم چه مسیری را پیدا کرد؟
بهزادیان: در این دوره در رفتار‌های اتاق بازرگانی نوعی هم‌نظری را با دولت می‌بینیم. اگر اتاق بازرگانی به هر نحو و در هر شرایطی پشت سر دولت و سیاست‌های آن حرکت کند برای دولت این وهم ایجاد می‌شود که اتاق بازرگانی مجموعه‌ای تابع و قابل کنترل است. قطعا اتاق بازرگانی نمی‌تواند محرک و اثرگذار باشد.
می توانید از تابعیت اتاق از دولت مثالی بیاورید که حتی آسیب هم در پی داشت؟
بهزادیان: اگر به اظهارات ریاست اتاق بازرگانی تهران و بعضا اتاق بازرگانی ایران در دوران احمدی‌نژاد توجه کنید خواهید دید همین افراد به‌عنوان داعیه‌دار بخش خصوصی همان سخنان مسوولان دولتی را تکرار می‌کردند. به‌عنوان مثال همین آقایان مانند رییس‌جمهور وقت تحریم‌ها را کاغذپاره می‌دانستند و می‌گفتند که هیچ اثری ندارد! این تبعیت از دولت در موارد دیگری هم وجود داشت. به‌عنوان مثال طبق ماده ٥ قانون اتاق بازرگانی مصوب مجلس‌شورای‌اسلامی بندی مبنی‌بر گزارش آمار اقتصادی کشور وجود دارد؛ براساس این بند اتاق بازرگانی وظیفه دارد آمار و اطلاعات اقتصادی کشور را شفاف‌سازی و منتشر کند و هیچ‌کسی هم نمی‌تواند مانع اتاق شود؛ البته اگر اتاق بازرگانی آمار اقتصادی کشور را جمع‌آوری و منتشر می‌کرد در دولت‌های گذشته این‌همه آمار‌های اشتباه و غلط منتشر نمی‌شد.
عدالتیان: در کشور ما همواره دیپلماسی اقتصادی و دیپلماسی سیاسی با یکدیگر در تضاد بوده است. اما خوشبختانه به‌تازگی شاهد آن هستیم که این دو رویکرد به یکدیگر نزدیک شده‌اند. اتاق بازرگانی می‌تواند به‌عنوان پیشگام، این دو نگاه را به یکدیگر نزدیک کند. در صورت فعال‌شدن فعالیت اتاق‌های بازرگانی ایران و آمریکا شکستن تحریم‌ها مسیر ساده‌تری را در پیش می‌گرفت چراکه هیات‌های آمریکایی نیز مخالف تحریم‌ها بودند و تمامی اتاق‌های بازرگانی نمایندگان بخش خصوصی هستند و از دولت‌های خود استقلال دارند.
اتاق بازرگانی چه نقشی را می‌تواند در توسعه سرمایه‌گذاری خارجی و به تعبیری پیوستن ایران به بازار‌های جهانی داشته باشد؟
عدالتیان: ما باید از طریق اتاق بازرگانی بستری را فراهم کنیم که فضایی رقابتی و بازارمحور ایجاد شود. طبیعی است که در صورت شفاف‌نبودن بازار‌های داخلی، سرمایه‌گذاران خارجی تمایلی به سرمایه‌گذاری نخواهند داشت. ما برای ترغیب سرمایه‌گذار خارجی باید به شفافیت در بازار‌های داخلی و مبارزه با فساد اقتصادی دست بزنیم.
آیا تحول‌خواهان برای برقراری ارتباط با اتاق بازرگانی آمریکا سیاست روشنی دارند؟
عدالتیان: سرمایه‌داران آمریکایی، اروپایی، چینی و ایرانی مانند یکدیگر فکر می‌کنند. تمامی کارآفرینان به این فکر می‌کنند که بنگاه‌های آنها به‌خوبی به پیش برود. اگر این فرآیند محقق شود ارتباطات به‌صورت خودکار ایجاد می‌شود. اگر بستر مناسبی که پیش از این اشاره کردم، ایجاد شود روابط میان ایران و تمامی کشور‌ها به‌سادگی محقق خواهد شد. نکته مهم این است که میان بنگاه‌ها هیچ‌گاه برد و باخت وجود ندارد و تنها برد- برد است که رابطه بنگاه‌ها را تعیین می‌کند. در نتیجه به صورت خودکار در صورت رابطه با بنگاه‌ها منافع کشور ما نیز موفق‌تر خواهد بود.
با این تفسیر چرا تاکنون اتاق بازرگانی مشترک میان آمریکا و ایران تاسیس نشده است؟
بهزادیان: به این دلیل که مدیران اتاق بازرگانی نمی‌خواستند از خطوطی که در برخی فضا‌ها کشیده شده عبور کنند. آنها خود را دولتی می‌دانستند.
عدالتیان: در مجموعه اتاق بازرگانی حالتی از خودممیزی و خودسانسوری وجود دارد.
شما به بستری اقتصادی اشاره کردید که بازارمحور و عاری از فساد اقتصادی و رانت است، شما چه برنامه‌ای در این خصوص دارید؟
بهزادیان: اتاق بازرگانی باید به‌عنوان دیده‌بان بازار فعالیت کند. این مبازره یعنی مبارزه با فساد و رانت و تلاش برای شفاف‌شدن بازار می‌تواند به کمک رسانه‌ها انجام شود. در این مسیر اتاق بازرگانی امکانات و ظرفیت‌های زیادی دارد؛ برای مثال اگر در تمامی اتاق‌های بازرگانی بولتن‌هایی منتشر شود که در آن اطلاعات تمامی مناقصه‌های برگزار شده، فارغ از بخش‌های دولتی و شهرداری‌ها به همراه برندگان آن و سایر جزییات جمع‌آوری شده باشد، همین موضوع می‌تواند به شفافیت بازار کمک کند. در صورت انتشار و تحلیل اطلاعات از سوی اتاق بازرگانی که در حوزه‌های مختلف انجام می‌شود، می‌تواند از انحراف برنامه‌ها، اختصاص بودجه و تسهیلات بانکی به بخش‌های مختلف و... جلوگیری کند؛ برای مثال می‌توان فهمید آیا سهم بخش خصوصی از بودجه اختصاص داده شده است یا خیر. بسیاری از این اطلاعات در مصوبات شورای پول و اعتبار وجود دارد و رییس اتاق بازرگانی هم یکی از اعضای این شوراست. وظیفه رییس اتاق بازرگانی این است که از سهم بخش خصوصی در تسهیلات بانکی دفاع کند.
ما شاهد بودیم که رسانه‌ها و گزارش‌های منتشر شده از سوی آنها جلوی وقوع بسیاری از انحرافات را گرفت. باید به تاثیر رسانه و گردش اطلاعات در جلوگیری از فساد توجه داشت. تا پیش از سال٨٢ هیچ خبرنگاری به هیات نمایندگان اتاق بازرگانی راه داده نمی‌شد. در آن زمان روابط‌عمومی اتاق با اتمام جلسات، مانند بسیاری از نهاد‌های دولتی، متنی را منتشر می‌کرد و به خبرنگاران می‌داد. ما این سنت را شکستیم و از خبرنگاران دعوت کردیم که به جلسات بیایند. در ابتدا تحت فشار قرار گرفتیم اما پس از این اتاق بازرگانی ایران نیز مجبور شد که این روش را پی بگیرد. این سنت با بیرون‌کردن ما از اتاق پا برجا ماند. در نتیجه در راه مبارزه با فساد این فرد نیست که اهمیت دارد، بلکه اتاق بازرگانی به‌عنوان یک اتحادیه و یک گروه می‌تواند بسیاری از اقدامات را برای مبارزه با فساد را پی بگیرد.
شما به مبارزه با مفاسد اقتصادی و رانت اشاره کردید. چه برنامه‌ای در این حوزه دارید؟
بهزادیان: متاسفانه اتاق بازرگانی تا به حال وظیفه خود را برای پالایش و مبارزه با فساد انجام نداده است. در شرایطی که در خود ساختار اتاق بازرگانی فضایی رقابتی وجود ندارد طبیعی است که نمی‌تواند این اقدامات را برای بخش‌های بیرون از خود انجام دهد. اگر به سابقه ١٠ ساله فعالیت کمیته انضباطی اتاق بازرگانی نگاه کنید می‌بینید که تنها کارت اعتباری چندنفر خاص باطل شده است. کسانی مانند من «بهزادیان»، مرحوم موسوی اخوان یا رییس اتاق بازرگانی زهدان و امثالهم!
یعنی تا به حال پرونده رانت در اتاق بازرگانی بررسی نشده است؟
بهزادیان: در کشور با حکم دادستانی یا خبر‌هایی که منتشر شده است، متهمانی مانند بابک زنجانی، امیرمنصور آریا، شهرام جزایری و... بوده‌اند که هرکدام از اینها چندین شرکت داشته‌اند. آیا کمیته انضباطی اتاق بازرگانی تا به حال به بررسی این شرکت‌ها پرداخته است؟ یا به‌دلیل تخلفات و احکامی که دادستانی برای آنها صادر کرده آنها را اخراج کرده است؟ خیر.
پس بابک زنجانی که بزرگ‌ترین تخلف مالی کشور را انجام داده، هنوز عضو اتاق است؟
عدالتیان: بله، بابک زنجانی همچنان عضو اتاق بازرگانی است.
بهزادیان: اتاق بازرگانی باید مدل اقتصادی‌ای باشد که ما از آن برای آینده حرف می‌زنیم. براساس این مدل، باید همه فعالیت‌ها و بازار شفاف و عاری از رانت و فساد باشد. زمانی که در خود اتاق یک بازار رقابتی وجود نداشته باشد نمی‌تواند برای مبارزه با فساد در خارج از اتاق حرفی برای گفتن داشته باشد. اتاق بازرگانی باید نقش خود را به‌عنوان دیده‌بانی از بازار به‌درستی انجام دهد و ارتباط خود با تشکل‌ها و اعضای خود را ترمیم کند. همین موضوع باعث می‌شود اطلاعات زیادی در اختیار اتاق بازرگانی قرار گیرد. اتاق نیز می‌تواند از طریق بخش حقوقی خود پیگیری‌های لازم را انجام دهد. همچنین از طریق کمیته انضباطی متخلفان را مورد تنبیه قرار دهد و همچنین می‌تواند این اطلاعات را منتشر و اعلام کند و... .اتاق بازرگانی همچنین می‌تواند نهاد‌های مدنی و تشکل‌ها را مورد حمایت حقوقی و اقتصادی قرار دهد. بخشی از رانتی که در فضای اقتصادی ایجاد شده به این دلیل است که ما بخش خصوصی را بی‌پناه در جامعه رها کردیم.
در نتیجه بخشی از راهکار شما برای مبارزه با فساد و رانت منوط به دریافت اطلاعات از اعضای اتاق بازرگانی است!
عدالتیان: بله. بسیاری از افراد به‌صورت روزمره با این فساد روبه‌رو هستند. اما شخص با احساس تنهایی نمی‌تواند با این فساد مبارزه کند. بسیاری از فساد موجود علنی است! اما بسیاری از افراد شهامت و وقت دادخواهی را ندارند اما اتاق بازرگانی و دیگر تشکل‌ها این فرصت و ظرفیت را دارند. در این زمینه اتاق بازرگانی باید به‌گونه‌ای عمل کند تا اعضا حس کنند اتاق بازرگانی حامی آنهاست.
به نظر می‌رسد راهکار شما بیشتر معطوف به مبارزه با فساد در سطح خرد است و به نظر نمی‌رسد در سطح کلان راهگشا باشد!
عدالتیان: مبارزه با رانت یک مسیر طولانی و فرسایشی است. در این مسیر آسیب‌های فراوانی وجود دارد. اما باید این مسیر از نقطه‌ای آغاز شود و آن حمایت از بخش خصوصی توسط اتاق بازرگانی است. قرار نیست با انتخابات اتاق بازرگانی تحول عظیمی ایجاد شود و مدینه‌فاضله‌ای به وجود آید اما این تحول باید از نقطه‌ای آغاز شود.