به گزارش ایرنا، همه ساله با فرا رسیدن ماه محرم که ماه پیروزی حقانیت و مظلومیت بر ستم و ستمگران نام گرفته، دل میلیون ها نفر از شیعیان این کره خاکی به سوی کربلای معلی پرکشیده و به یاد واقعه کربلا اشک ماتم بر گونه های آنها جاری می شود.

محرم هر سال ایران یکپارچه بغض تلخ مظلومیت است و سیاهپوش رویداد بزرگی که پشت عرش را تاب تحمل آن نیست.

شب و روز دهه محرم در هر کوی و برزن ایران زمین می توان شاهد دسته های کوچک و بزرگ عزاداری بود که هر یک به زبان خود داغ مظلومیت و شهادت سالار شهیدان را واگویه می کنند.

در چند سال گذشته هنگامی که به برخی از هیات های عزاداری برای تسکین آلام دردها می روی، با صداها و آواهایی برخورد می کنی که درک آنها برایت سخت و سنگین است.

مقام معظم رهبری در خردادماه سال 1390 طی دیدار با مداحان اهل بیت (ع) در بخشی از رهنمودها فرمودند: «البته آهنگ خوب به معنای تقلید از آهنگ موسیقی های لهویِ مضلّ عن سبیل اللَّه نیست؛ این را توجه داشته باشید.

بعضی آهنگ ها، آهنگ های بدی است، آهنگ های غلطی است، آهنگ های لهوی است؛ این را نباید به وادی حرفه مداحی و خواندن مداحی کشاند. عیبی ندارد که شکل های جدیدی را در خواندن و قرائت اشعار و آهنگ سازی های گوناگون ابتکار کنید؛ اما از این تشابه و تداخل بپرهیزید. البته آهنگهای لهویِ مضلّ عن سبیل اللَّه را می گویم، نه حالا هر آهنگی که یک وقتی در یک مضمون دیگری خوانده شده، آن را بخواهیم منع کنیم؛ نه، آهنگ هایی که لهوی است و مضلّ عن سبیل اللَّه است؛ اینها را نیاورید.»

موسیقی مذهبی در سال های اخیر روند نامطلوبی را طی کرده به گونه ای که هم اکنون به ندرت آثار ماندگاری در این زمینه تولید می شود و این درحالی است که این اتفاقات ناخوشایند در حالی به وقوع پیوسته که ریشه اصلی موسیقی ایرانی از مذهب چشمه گرفته است.

در گذشته افرادی که نوحه خوانی یا مدیحه سرایی می کردند با گذراندن دوره های آوازی و شناخت دستگاه های آن سعی در ماندگاری آثارشان داشتند که نمونه بارز آن آثار ماندگار افرادی همچون «موذن زاده اردبیلی» به سبب آشنایی آن زنده یاد به دستگاه ها و ردیف های موسیقی ایرانی بود.

در گذشته با وجود اینکه رضا خان از برگزاری مراسم تعزیه جلوگیری می کرد ، اما باز هم ملودی ها و ریتم های سینه زنی بکر، صادقانه ، عالمانه و آگاهانه ای ساخته می شد.

این روند مطلوب تا دهه 60 ادامه داشت به طوریکه در هشت سال دفاع مقدس نیز کارهای ارزشمندی از هنرمندانی همچون «صادق آهنگران»، «غلامعلی کویتی پور» و غیره ساخته شد.

متاسفانه روند تولید آثار موسیقایی مطلوب مذهبی از نیمه دوم دهه 70 تا چند سال اخیر به سبب ناآگاهی برخی از جوانان مداح متوقف شد.

در این سال ها برخی جوانان مداح بدون در نظر گرفتن مقام و جایگاه اهل بیت(ع) با الهام پذیری از موزیک های پاپ غربی و استفاده از این نوع ریتم در آهنگ های عزاداری می خواستند یک شبه ره صد ساله را بروند.

«محمد گلریز» خواننده سرودهای انقلابی با اشاره بر اینکه موسیقی آیینی نشات گرفته از فرهنگ تعزیه و نوحه در غالب اشعار حماسی بوده است، گفت: بر همین اساس ردیف های آوازی ایرانی نیز از تعزیه و مرثیه خوانی تشکیل یافته است.

وی در ادامه با بیان اینکه در ردیف های آوازی ایرانی گوشه های بسیار مناسبی برای خلق موسیقی های آیینی وجود دارد افزود: متاسفانه هنرمندان کشور برخلاف گذشتگان از این گوشه های آوازی به نحو شایسته ای در تولید آثار موسیقایی آیینی استفاده نمی کنند.

گلریز با اشاره به برخی از گوشه های دستگاه های آوازی گفت: هنرمندان می توانند با استفاده از گوشه های بیداد، بختیاری ، لیلی و مجنون در دستگاه همایون و یا گوشه رجز در چهارگاه و یا رضوی در دستگاه شور آثار بسیار مناسبی را برای ایام محرم خلق کنند.

وی ادامه داد: دلیل ماندگاری اذان زنده یاد موذن زاده اردبیلی به سبب استفاده آن بزرگوار از گوشه «روح الارواح» بوده که در بیات ترک خوانده بود.

گلریز در ادامه با اشاره به تبلیغات مذهبی گفت: برنامه های مذهبی ما بیشتر حالت شو و نمایش گرفته، حتی گاهی از کل نوحه فقط صدای «س» نام امام حسین شنیده می شود و یک مسیر تبلیغاتی را سیر می کند که مناسب هم نیست و در واقع توانایی جذب مناسب جوانان و معرفی ائمه و معصومین را ندارد.

گلریز خاطر نشان کرد: مداحان و افرادی که دست اندرکار تولید موسیقی های مذهبی هستند باید در خلق این آثار بگونه ای کار کنند که تولیدات آنان اهداف عالیه عاشورا را تداعی کند.

وی افزود: در گذشته قبل از اجرای مرثیه، روضه ای که سرشار از شعرهای پندآموز بود و از شجاعت حضرت ابوالفضل (ع) نقل می کردخوانده می شد، به گونه ای که شجاعت آن حضرت سبب احساس غرور افراد می شد و بعد مداح از اوج به مظلومیت حضرت ابوالفضل(ع) می پرداخت.

وی گفت: باید در اشعار مذهبی همچون گذشته از نهضت عاشورا، آزادگی، ایثار و از خودگذشتگی اهل بیت استفاده شود و نباید از واژگانی دروغین و ترحم انگیز که سبب از بین بردن معنویت ائمه می شود استفاده کرد.

این خواننده سرودهای انقلابی ادامه داد: این روزها چشم و هم چشمی هم شده است، عده ای در مراسم سوگواری برای جذب بیشتر افراد به هیات خود، از خوانندگان موسیقی پاپ دعوت کرده تا در این مراسم نوحه خوانی کنند و این مساله اصلا جلوه خوب و جالبی برای دین و مذهب ما ندارد.

وی در ادامه به زیبایی برخی نوحه ها و علت ماندگاری آنها تا امروز اشاره کرد و گفت: مهم ترین عنصر ماندگاری این کارها این است که با اعتقاد قلبی و میل باطنی واقعی انجام شده اند.

همچنین «هوشنگ جاوید»، پژوهشگر موسیقی نیز در این زمینه می گوید: وضعیت موسیقی مذهبی در شرایط کنونی بسیار اسفبار است.

وی علت شرایط کنونی موسیقی مذهبی را نبود پایگاه های نظارتی و تولیدی مناسب عنوان می کند ومی افزاید: متاسفانه جایگاه مطلوبی برای پخش و ارایه تولیدات «الگویی» هم که حوزه هنری در این زمینه منتشر کرد، میسر نشد.

این پژوهشگر موسیقی مناطق و نواحی یادآور شد: این تولید ها که می توانست الگوی مناسبی برای موسیقی مذهبی باشد در چنین شرایطی گمنام ماند.

وی خاطرنشان کرد: هم اکنون فقط مرکز موسیقی حوزه هنری است که فعالیت مطلوبی در راستای الگوسازی، الگودهی و ارایه چهارچوب های مناسب در زمینه موسیقی مذهبی دارد.

وی اظهار داشت: یکی از نواقصی که هم اکنون در این زمینه وجود دارد؛ پرداخته نشدن به زبان ها، گویش ها و موضوعیت های مرثیه ای این مناطق برای استفاده در قالب های نوین بویژه در رسانه ها است.

وی گفت: با توجه به تنوع قومیتی کشور مشاهده می شود که موسیقی های مذهبی به گونه ای فراوان در این قومیت ها موج می زند.

وی معتقداست: دست های پشت پرده ای وجود دارد که سبب ترویج نوحه های سخیف با آهنگ های لس آنجلسی می شود و به احتمال بسیار زیاد این افراد از خارج از ایران خط می گیرند.

وی خاطرنشان کرد: هدف اصلی آنان بی ارزش کردن آیین سوگواری شیعیان و سوء استفاده از شوق و شور درون جوانان برومند و مذهبی ایرانی است.

جاوید اظهار داشت: در چند سال گذشته گام های موثری در راستای مبارزه با چنین توطئه شومی برداشته شده و تا اندازه ای هم موفق بوده اما باید اذعان کرد که این ناکافی است.

وی با بیان اینکه من فدای حضرت ابوالفضل شوم، گفت: متاسفانه در نوحه های جدید، مشک آن حضرت مهم تر از وی بوده و خیلی برایم جالب است که آن رفتار علوی، شجاعت ها، حرف شنوی های برادر از برادر نادیده گرفته شده و فقط مشک آب و چشمان ایشان مورد توجه قرار می گیرد.

جاوید ادامه داد: این گونه اقدام ها سبب متضرر شدن فرهنگ عاشورایی در کشور شد و این در حالی است که فرهنگ اصیل محرم در کشور آنچنان گسترده و زیبا است که سبب جاودان ماندن این آیین سوگواری طی قرون گذشته شده است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در تیر ماه سال 1387 نیز در دیدار با مداحان اهل بیت با بیان اینکه مداحی به صورت یک کار صرفا سطحی، شکلی، ظاهری در آوردن، آن را عبارةٌ اخرای تقلید از یک کار مبتذل غربی قرار دادن، هیچ جائز نیست؛ فرمودند: «هیچ اشکالی ندارد که از شعری با زبان مردم استفاه شود، لیکن با مضمون درست، با مضمون صحیح.

اگر چنانچه مداح و خواننده ما و ستایش گر اهل بیت (علیهم السّلام) از کسانی که خودشان غرق در حیرت و بدبختی اند - وادی هنری غرب، بخصوص هنر موسیقی شان که به ابتذال کشانده شده - و در وادی حیرت و سردرگمی شیطانی و نه حیرت رحمانی هستند، این کار شریف و پاکیزه و مقدس را الگوگیری کرد، این کار ناسزاوار است؛ کار ناشایستی است.»

بر اساس این گزارش همچنین یکی دیگر از ناآگاهی هایی که طی چند سال گذشته در برخی از دسته های عزاداری دیده می شود؛ تمثال هایی از ائمه اطهار (ع) هستند که به گواه تمامی بزرگان دینی از هیچ گونه سندیتی برخوردار نیستند.

صاحبنظران بر این باورند که استفاده از تمثال های منتسب به ائمه اطهار (ع)،علم، طبل های دو متری و برهنه شدن برای سینه زنی ها از جمله آسیب های جدی برای ترویج فرهنگ عاشورایی بشمار می روند.

حجت الاسلام «سید علی طاهری» عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ایرنا گفت: خوشبختانه چند سالی است که به سبب مشورت های سازمان تبلیغات اسلامی به هیات های عزاداری این گونه اقدام ها کاهش یافته است.

وی افزود: هر چند که نمایش تمثال هایی از ائمه اطهار (ع) در هیات های مذهبی کاسته شده اما باز هم در برخی موارد شاهد این اقدامات تخریبی هستیم.

وی اظهار کرد: مسوولان امور فرهنگی هرچند که باید در راستای تقویت حرکت های مردمی برای برپایی مجلس عزاداری سالار شهیدان تلاش کنند اما نباید از فرهنگسازی در این موارد نیز غفلت کنند.

نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی گفت: ائمه اطهار (ع) دارای حرمت بالایی در نزد ایرانیان هستند و این گونه تمثال های منسوب به ائمه سبب خدشه دار شدن حرمت آنان می شود.

این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ابراز امیدواری کرد: تمامی علاقمندان و شیفتگان اهل بیت و همه عزاداران سرور و سالار شهیدان عالم به این امر توجه ویژه ای داشته باشند تا فضیلت کارهایشان چندین برابر شود.

وی در ادامه یادآور شد: می توان عکس های شهدا را که تداعی کننده کربلای ایران و حوادث عاشورایی این سرزمین است را جایگزین چنین تمثال هایی کرد.

حجت الاسلام طاهری افزود: همچنین می توان بجای این تمثال های نامعلوم از نوشته ها و روایات ائمه اطهار (ع) در هیات های مذهبی بهره برد.