به گزارش آخرین نیوز، شرق در این یادداشت می افزاید: با تسلط جمهوریخواهان آمریکا بر کنگره و سنای این کشور، گمانه زنی های بی شماری وجود دارد که «باراک اوباما» از حق خود همان حقی که «وودرو ویلسون» از آن به عنوان «قدرتمندترین حق» نام برد، برای نمایش قدرت اجرایی خود استفاده خواهد کرد. اوباما در طول شش سال ریاست کاخ سفید تنها دو بار از حق وتوی خود استفاده کرد و کنگره در این دوبار گامی برای ابطال حق وتو رییس جمهوری آمریکا برنداشت. مورد نخست به سی ام دسامبر2009 بازمی گردد که طرحی الحاقی مربوط به تخصیص بودجه سال2010 از سوی اوباما وتو شد. مورد دوم نیز در هفتم اکتبر2010 و مربوط به طرحی درباره رسمیت یافتن گواهی های رسمی در میان ایالات گوناگون آمریکا بود. هر دو این وتوها، وتوی قانونی (legal veto) بودند. اما اکنون کارشناسان مطمئن هستند که با آغاز صدوچهاردهمین کنگره از ماه ژانویه آینده، حق وتوی اجرایی روی میز رییس جمهور اوباما قرار خواهد گرفت. به گفته تحلیلگران، اگر رییس جمهور اوباما حداقل یک لایحه را در دوسال آخر تصدی گری خود وتو نکند، این امر می تواند غیرمعمول باشد. «جورج دبلیوبوش» سلف اوباما، در دوره اول ریاست جمهوری خود حتی یک بار هم از حق وتوی خود استفاده نکرد اما در دوره دوم، 12مورد وتو صادر کرد که 11مورد از آنها در سال های 2007 و 2008 رخ داد که در آن زمان کنترل مجلس سنا و نمایندگان به دست دموکرات ها بود. برخی از روسای جمهوری آمریکا بارها از حق وتو استفاده کرده اند؛ به ویژه زمانی که در تقابل با کنگره های تحت کنترل حزب رقیب بودند. «استیفن گراور کلیولند»، پادشاه صدور حق وتوی ریاست جمهوری بود که دموکرات ها در دوره او، تنها به مدت دو تا هشت سال کنگره را در اختیار داشتند. کلیولند در هشت سال ریاست جمهوری خود 346مورد وتوی عادی صادر کرد. در مقایسه، «فرانکلین روزولت»، دومین رییس جمهوری وتودوست آمریکاست که 372 بار در 12سال ریاست جمهوری خود از این حق استفاده کرده است. کلیولند نیز از طرفداران بزرگ «وتوی تاخیری» (pocket veto) بود. او 238وتوی تاخیری در هشت سال ریاست جمهوری خود صادر کرد.

* نگاهی به حق وتو در آمریکا

هرگاه رییس جمهوری یک مصوبه کنگره را وتو کند، نمایندگان مجلس نمایندگان و مجلس سنای ایالات متحده آمریکا می توانند در یک رای گیری مجدد و تصویب آن مصوبه با دوسوم آرا، وتوی رییس جمهور را باطل اعلام کنند. در چنین صورتی لایحه قانونی کنگره لازم الاجرا خواهد شد و رییس جمهور نمی تواند از اجرای آن سر باز زند. رییس جمهور تنها 10روز برای تایید یا مخالفت با مصوبات کنگره وقت دارد و اگر در این مدت اعلام نظر نکند، لایحه به صورت خودکار جنبه قانونی به خود می گیرد. ممکن است این فاصله 10روزه با آخرین روزهای دوره دوساله کنگره مصادف شود و عمر کنگره پیش از پایان مهلت 10روزه به سر آید. در چنین صورتی رییس جمهور به جای استفاده از «وتوی قانونی» از «وتوی تاخیری» استفاده می کند و عملا اعلام نظر خود را درخصوص لایحه مذکور به تاخیر می اندازد تا کنگره تعطیل شود. ویژگی عمده وتوی تاخیری این است که کنگره نمی تواند همانند وتوی قانونی با آرای دوسوم خود وتوی رییس جمهوری را باطل اعلام کند. به همین دلیل در آخرین روزهای حیات کنگره، روسای جمهور از وتوی تاخیری بارها استفاده می کنند به این امید که در انتخابات بعدی با کسب موفقیت بهتر در کنگره، به استفاده از وتوی قانونی برای رد لوایح مجبور نشوند. بر اساس قوانین کنگره، هر لایحه قانونی که در خلال فعالیت دوساله کنگره به تصویب نرسد، در دوره بعدی کنگره باید از ابتدا فرآیند قانونگذاری را طی کند. چه بسا با تغییر توازن حزبی در کنگره لایحه مزبور موضوعیت خود را از دست دهد.



* برخورد دولت با کنگره مخالف

اگر بخواهیم نسبت به کلیولند منصف باشیم، باید بگوییم که این رییس جمهور اصلاح طلب با مقادیر زیادی از لایحه ها که به نام لوایح خصوصی نامیده می شدند، مخالفت کرد. یکی از معروف ترین اقدامات کلیولند، وتوی لایحه «بذر تگزاس» در سال1887 بود؛ قانونی که بر اساس آن 10هزاردلار برای خرید بذر برای کشاورزانی که در تگزاس از خشکسالی رنج می بردند، اختصاص داده می شد. کلیولند در پیام وتوی خود نوشت: «نمی توانم هیچ مجوز قانونی برای چنین تخصیصی در قانون اساسی پیدا کنم و باور نمی کنم لازم باشد قدرت و وظیفه دولت عمومی برای تسکین دردهای فردی و شخصی تعمیم داده شود که به هیچ وجه ربطی به خدمات یا منافع عمومی ندارد.» او همچنین بیان کرد هرچند مردم از دولت حمایت می کنند، دولت مجبور نیست از مردم حمایت کند. روسای جمهوری دیگر در برخورد با کنگره مخالف به میزان زیادی از وتو استفاده کرده اند که برخی نتایج فاجعه باری را به همراه داشته است. «جان تایلر» پس از اخراج از حزب خود در حالی که رییس جمهور بود، از حق وتوی خود استفاده کرد. تایلر در عرض چهارسال، 10مورد وتو صادر کرد که تنها یک مورد از سوی کنگره لغو شد. پس از ترور رییس جمهوری لینکلن در سال1865، «اندرو جانسون» قدرت را در دست گرفت. او با جمهوریخواهان مخالف بود و وتواش منجر به محاکمه استیضاحی او شد. جانسون در طول چهارسال، 21بار از وتوی عادی استفاده کرد اما 15مورد از آنها لغو شدند. یکی از قوانینی که توسط جانسون به طور ناموفق وتو شد، لایحه تصدی گری 1867 بود. پس از لغو وتو از سوی کنگره، جانسون این لایحه را در حقیقت نادیده گرفت و وزیر دفاع «ادوین استانتون» را اخراج کرد. سپس مجلس جانسون را به استیضاح کشید و او با یک رای توانست از محاکمه سنا جان سالم بدر برد. اما گاهی رییس جمهوری در برابر کنگره هم حزب خود وارد اختلاف بر سر یک قانون می شود. در سال1832 نخستین مورد را اندرو جکسون رقم زد. او لایحه ای را وتو کرد که براساس آن، منشور بانک مرکزی ایالات متحده تجدید می شد. جکسون در پیام وتو که شامل سخنان دادستان کل «راجر تانی» هم بود، بارها و بارها این بانک را «خلاف قانون اساسی» نامید، این در حالی بود که این بانک توسط دیوانعالی کشور به طور قانونی تشکیل شده بود. وتوی جکسون بنیانگذار سنتی شد که بر زمینه های سیاسی و همچنین قانونی تکیه داشت. اما در واقع بنیانگذاران پیش بینی کرده بودند این وتو برای هردو هدف استفاده می شود. «الکساندر همیلتون»، سیاستمدار و نظریه‏‎پرداز سیاسی آمریکا نوشت می ترسد رییس جمهوری به اندازه کافی از وتو استفاده نکند. او بر این باور است: «این قدرتی است که می تواند بسیار آسان تر از اقدامات دیگر باشد. مردی که از شکست یک قانون از طریق وتوی خود می ترسد، ممکن است تردیدی برای بازگشت آن به تجدیدنظر نداشته باشد.»